Kara umowna o instytucja prawa cywilnego. Ogólnie można powiedzieć, że jest to zryczałtowane odszkodowanie za niewykonanie przez stronę umowy określonego obowiązku.
Kara umowna z oporem torowała sobie drogę w prawie pracy, głównie ze względne na potrzebę ochrony pracownika oraz na wątpliwości co do jej sprzeczności z zasadami prawa pracy (takiej niesprzeczności wymaga art. 300 k.p., aby można było w prawie pracy zastosować przepisy prawa cywilnego, a więc i karę umowną).
Powoli zaczyna się to jednak zmieniać. Na przykład aktualnie nie budzi wątpliwości, że można zastrzec karę umowną na rzecz pracodawcy w razie naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy.
Czy można zastrzec karę umowną na wypadek rozwiązania umowy o pracę przez którąkolwiek ze stron przed upływem określonego terminu?
Zdaniem Sądu Najwyższego można to zrobić, zwłaszcza jeżeli uprawnionym do kary umownej miałby być pracownik. Takie postanowienie umowy o pracę nie jest sprzeczne z zasadami prawa pracy i jest bardziej dla pracownika korzystne niż przepisy prawa pracy. SN zajmował się tym zagadnieniem w sprawie II PK 103/12, w której wyrok zapadł 8 listopada 2012 r.
Czy gdyby kary umownej w podobnych okolicznościach domagał się pracodawca, SN również uznałby to za dopuszczalne? Trudno powiedzieć, ale sądzę, że nie byłoby to wykluczone, zwłaszcza jeżeli kara nie byłaby wygórowana i pracodawca uzasadniał ją np. nakładami finansowymi i czasem niezbędnym na wyszkolenie pracownika. Nie bez znaczenia pozostawałaby również okoliczność wyrażenia przez pracownika swobodnej zgody na takie obciążenie, jeżeli sytuacja na rynku pracy w jego branży nie zmuszałaby go do podjęcia zatrudnienia u tego konkretnego pracodawcy – innymi słowy, jeżeli nie zostałby postawiony pod ścianą.
Swoją drogą, ta sprawa jest dobrym przykładem tego, że dopiero w SN można osiągnąć sukces. W pierwszych dwóch instancjach powód-pracownik przegrał bowiem sprawę.
{ 3 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
a czy pracodawca może wydać zarządzenie, że pracownicy mają raportować swoje czynności raz w tygodniu, a jak raportu nie złożą to naliczona zostanie im kara finansowa, która zostanie odliczona od wynagrodzenia (bez zgody pracownika) ?
Nie bardzo.
Syn jest zatrudniony na umowę na czas określony do 2018 r. Pracodawca zmusił syna i kilku innych pracownikow do podpisania oświadczenia, że w przypadku wypowiedzenia przez nich umowy o pracę, zobowiązują się zapłacić karę pieniężną w wysokości 200000 zł. Jaka jest podstawa prawna takiego działania pracodawcy. Dlaczego pracodawca ogranicza swobodę wyboru pracy swoim pracownikom?